Το ραδιόφωνο έχει περιορισμένες δυνατότητες κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αφού όσοι έχουν την τεχνογνωσία να το εξελίξουν είναι απασχολημένοι με τις τηλεπικοινωνίες του Μετώπου (Μπαντιμαρούδης 2006, 53). Μετά το τέλος του πολέμου όμως οι χώρες επενδύουν πολλά σε αυτό το νέο μέσο διασφαλίζοντας παράλληλα πως όσοι έχουν δυνατότητα εκπομπής στα ραδιοκύματα δεν θα παρεκκλίνουν από τα όσα προστάζει το εθνικό κράτος. Στην έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οι κυβερνήσεις εμφανίζονται πανέτοιμες για τον αγώνα επικράτησης στα ραδιοκύματα και δεν είναι υπερβολή να πούμε πως, δεν είναι απλά ο πρώτος πόλεμος που καλύπτεται από ραδιοφωνικά, αλλά ο μόνος που ξεκίνησε στην κυριολεξία από έναν ραδιοφωνικό σταθμό. Η προβοκάτσια της δολοφονίας των Γερμανών ραδιοφωνικών παραγωγών στις 31 Αυγούστου 1939 που οργανώθηκε από τους ίδιους τους Γερμανούς, θα διαδοθεί μέσω του πύρινου λόγου του Γκαίμπελς τάχιστα στον οργισμένο γερμανικό λαό (Μπάλτα 2010, 222). Οι Πολωνοί πρέπει να πληρώσουν για αυτό τους το «έγκλημα».
Η έναρξη του Β΄Π.Π βρίσκει τον κόσμο διαφορετικό. Εξεγέρσεις και συγκρούσεις αποδυναμώνουν τις δημοκρατικές κυβερνήσεις ενισχύοντας αυταρχικά καθεστώτα που επιδιώκουν να δημιουργήσουν ένα ισχυρό κέντρο και ταυτόχρονα βήμα για να εκφραστούν. Αυτό αδυνατεί να το κάνει μόνος του ο Τύπος αφού, αφενός δεν μπορούν να χειραγωγηθούν όλες οι εκδόσεις και αφετέρου δεν μπορούν οι εφημερίδες να συναγωνιστούν το ραδιόφωνο ως προς την αμεσότητα, την ποικιλία και την ευρεία διάδοσή του. Ήδη, από την δεκαετία του 1930 οι κυβερνήσεις γνωρίζουν καλά, πως όποιος θέλει να κυβερνά απρόσκοπτα πρέπει να κυριαρχεί στο ραδιοφωνικό τοπίο (Μπάλτα 2010, 224). Έτσι το ραδιόφωνο γίνεται η κεντρική φωνή του κράτους και ασκεί την προπαγάνδα του τόσο εντός όσο και εκτός των συνόρων.
Το ραδιόφωνο είναι παντού. Στα πεδία των μαχών με ανταποκρίσεις, πολεμικά ανακοινωθέντα και προγράμματα που έχουν σκοπό να εμψυχώνουν τα στρατεύματα. Στα περισσότερα σπίτια που οι οικογένειες συγκεντρωμένες γύρω του άκουγαν ενημερωτικά και ψυχαγωγικά προγράμματα. Η προπαγάνδα δεν αφορά μόνο τους εμπόλεμους αλλά και τις οικογένειές τους. Τα κράτη κάνουν μεγάλη προσπάθεια για το ποιος θα επικρατήσει στα βραχέα κύματα. Οι πομποί γίνονται ολοένα και ισχυρότεροι έτσι ώστε τα μεταφρασμένα σε δεκάδες γλώσσες προγράμματα να προπαγανδίζουν εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από το εθνικό κέντρο, τόσο σε αποικίες όσο και σε εχθρικά εδάφη.
Ο τεχνικός εξοπλισμός, το ανθρώπινο δυναμικό, οι παραγωγές και η λειτουργία των ραδιοφωνικών σταθμών απαιτούν υψηλές δαπάνες. Αν όμως η εκπομπή κοστίζει πολλά στα κράτη, η λήψη δεν κοστίζει τίποτα στα εκατομμύρια πολιτών. Δίχως το ραδιόφωνο το διάγγελμα του στρατηγού Ντε Γκολ τον Ιούνιο του 1940 από το Λονδίνο, δεν θα έβρισκε κατά πάσα πιθανότητα τρόπο να μεταδοθεί στους Γάλλους[1]. Ακόμη όμως και να έβρισκε έναν τρόπο να τυπωθεί και να μοιραστεί με κάποιο έντυπο, αυτό θα γινόταν με καθυστέρηση, δεν θα είχε ευρεία αποδοχή και δεν θα μπορούσε να μεταδώσει το πάθος, το χρώμα και την ένταση της φωνής του Γάλλου στρατηγού. Το ραδιόφωνο λοιπόν μεταδίδει φωνή, η οποία είναι «ταυτότητα» για κάθε άνθρωπο. Στους Γάλλους λοιπόν μιλούσε ο ίδιος ο στρατηγός.
Κατά την διάρκεια της κατοχής της χώρας μας, οι Γερμανοί βρίσκουν έτοιμες τις ραδιοφωνικές εγκαταστάσεις οι οποίες κατασκευάστηκαν από τους ίδιους κατά τη δικτατορία του Μεταξά λίγα χρόνια νωρίτερα. Παράλληλα στη Θεσσαλονίκη ο σταθμός του Τσιγγιρίδη αναγκάζεται να συνεχίσει να εκπέμπει, κάτι όμως που δεν τον εμποδίζει να τον σαμποτάρει ταυτόχρονα (Μπαντιμαρούδης 2006, 64-65).
Κλείνοντας αυτή την μικρή εργασία διαπιστώνω πως το ραδιόφωνο χρησιμοποιήθηκε στον μέγιστο βαθμό στον Β΄Π.Π. Συνεπώς ο Χίτλερ δεν είχε διόλου άδικο όταν έγραφε στο Αγών μου πως κατά τον πόλεμο οι λέξεις γίνονται όπλα (Μπάλτα 2010, 228).
Βιβλιογραφία
Μπαντιμαρούδης, Φ., Σύντομη ιστορία της επικοινωνίας, μέσα και πολιτισμός, Επίκεντρο, Αθήνα 2006,(51-67)
Jeanneney, J.N. Μετάφραση, επιμέλεια, σημειώσεις Νάση Μπάλτα μετάφραση, Η ιστορία των μέσων μαζικής ενημέρωσης, από την εμφάνισή τους έως τις μέρες μας, Παπαδήμας, Αθήνα 2010, (222-252)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου